Werkgroep Verwarming

Op de startbijeenkomst van Duurzaam Rak op 21 november 2023 is de Werkgroep Verwarming opgericht. Doel van deze werkgroep is om samen stappen te zetten richting verduurzaming: minder aardgas verbruiken, zo weinig mogelijk elektriciteit en een zo groot mogelijk aandeel groene energie. Iedereen is welkom om kennis en ervaring in te brengen, maar ook om kennis en ervaring te komen halen. We komen op regelmatige basis bij elkaar. Onderaan deze pagina kun je je aanmelden om op de hoogte gehouden te worden en mee te praten. 

Focus van de werkgroep is op drie punten:

   1.) Minder aardgas gebruiken door je huidige cv-installatie beter in te regelen

   2.) Efficiënte ruimteverwarming op elektriciteit: warmtepomp en infraroodpanelen  

   3.) Warm water op elektriciteit: boiler, doorstroomverwarmer, warmtepompboiler en zonneboiler 

Deze drie punten worden hieronder toegelicht. 

Hoewel niet de focus van deze werkgroep is energiebesparing altijd een goede eerste stap! Energiebesparing kan met goedkope omkeerbare maatregelen (bijvoorbeeld een voorzetraam, een gordijn voor de voordeur, kierdichting, radiatorfolie en gedrag), of met grotere aanpassingen van de woning. Bewonerscollectief Duurzaam Rak heeft ook een Werkgroep Isolatie en een Werkgroep Kruipruimte.

Focuspunt 1: minder aardgas gebruiken

In veel woningen is de cv-installatie niet optimaal ingesteld. Het kan zo zijn dat de radiatoren de warmte niet goed afgeven, of dat de cv-ketel niet goed gebruik maakt van de mogelijkheid om een hoog rendement te halen, of dat er onderweg veel warmte verloren gaat. Oplossingen daarvoor (inclusief weblinks): cv-installatie inregelen en de eco-stand voor warm water activeren en het isoleren van verwarmingsbuizen. Ingrijpender is om over te stappen op lagetemperatuurverwarming. Ook door kleine aanpassingen in je stookgedrag kun je vaak veel aardgas besparen. En natuurlijk helpt het enorm als je je huis goed isoleert.

Focuspunt 2: efficiënte ruimteverwarming op elektriciteit

Als je minder aardgas wil gebruiken en toch een behaaglijk binnenklimaat wil hebben dan kun je overwegen om (deels) over te stappen op elektrische verwarming. De Werkgroep Verwarming wil de mogelijkheden op een rij zetten en daarbij duidelijk maken wat je moet doen om een extreem hoge elektriciteitsrekening te voorkomen. Mogelijke oplossingen zijn: warmtepompen (een efficiënte techniek maar niet goedkoop in aanschaf), convectieradiatoren (goedkoop in aanschaf maar niet efficiënt in gebruik dus al met al heel duur) en infraroodpanelen (niet heel duur en als je ze goed gebruikt ook efficiënt). 

Wat een warmtepomp efficiënt maakt is dat deze een deel van de geproduceerde warmte onttrekt aan de omgeving: hij pompt energie van buiten naar binnen, ook als het buiten koud is. Maar hoe kouder het buiten is, hoe slechter een warmtepomp presteert. Een warmtepomp die warmte aan de buitenlucht onttrekt is dus juist in de winter minder efficiënt, net als je ‘m hard nodig hebt. Een ander nadeel: een warmtepomp heeft altijd een buitenunit nodig. Maar weinig mensen vinden die  mooi, en bovendien produceert de unit geluid als ie in gebruik is. Twee aspecten om ook je buren bij te betrekken als je een warmtepomp overweegt! Het is energetisch en qua beleving beter om de warmte aan de bodem te onttrekken, want de bodem heeft in de winter een hogere temperatuur dan de buitenlucht waardoor de warmtepomp efficiënter kan werken. Maar een bodembron is duur, meerdere duizenden euro’s. Een voordeel van een bodembron is dat je er in de zomer goedkoop mee kunt koelen, mits je systeem daarvoor geschikt is. Misschien kan een bodembron goedkoper worden naarmate er meer mensen voor kiezen - dat willen we met deze werkgroep graag voor de wijk 't Rak uitzoeken. Het is ook mogelijk om met een grote warmtepomp warmte aan oppervlaktewater te onttrekken: misschien kan ’t Rak iets doen met de warmte in het water in de sloten in de wijk of in het Noord-Hollands kanaal?  De techniek van warmteontrekking aan (oppervlakte)water heet aquathermie. Er bestaat ook nog een andere variant, en dat is een warmtepomp die warmte onttrekt aan de buitenlucht via warmtewisselaars die doorgaans onder pv-panelen gemonteerd zijn: PVT-panelen. De bovengenoemde nadelen (esthetiek en geluid van de buitenunit) gelden hier niet voor. Het is wel een goede overweging als je nog geen zonnepanelen hebt (en wel voldoende ruimte op je dak en genoeg te besteden).

Er is op dit moment ook veel te doen over hybride cv-installaties: daarmee wordt bedoeld een aardgasketel die ondersteund wordt door een warmtepomp op buitenlucht. Hiermee gebruik je dus nog wel aardgas (voor de koude periodes), maar veel minder dan met een gewone cv-ketel. Maar je gebruikt wel extra elektriciteit. Het idee is dat het allebei samen minder koolstofdioxide uitstoot dan alleen aardgas omdat je een deel van de warmte aan de buitenlucht onttrekt.

Een andere optie is het gebruik van lucht-lucht warmtepompen, ook wel bekend als (omkeerbare) airco's. Hierbij is het belangrijk om zuinig te stoken omdat je anders al snel toch een hoog elektriciteitsverbruik en dus hoge kosten hebt.

Bij bouwmarkten vind je ’s winters veel goedkope convectieradiatoren. Deze verwarmen de lucht in huis en hoe groter de kamer is hoe meer lucht dus hoe meer energie zo’n radiator gebruikt. De ruimte warmt heel langzaam op en het kost veel elektriciteit. Het lijkt niet duurzaam om zo’n convectieradiator te gebruiken: duur in gebruik omdat ie niet zuinig is.

Infraroodpanelen of warmtepanelen zijn platen die warm worden, zo’n 80 tot 120 graden Celsius. Het is niet de bedoeling om ze aan te raken, je kunt er het beste een eindje vandaan blijven omdat ze heet zijn (zie ook het plaatje bovenaan deze pagina: de poes veegt met haar staart langs het warmtepaneel). Het is handig om ze aan het plafond te hangen op een plek waar je vaak zit: boven de eettafel of boven de bank. Een infraroodpaneel verwarmt niet de lucht maar de materie: spullen maar ook de mensen die er bij in de buurt zijn. Het paneel gebruikt afhankelijk van de grootte en de bereikte temperatuur zo’n 300 tot 900 W. Als je het paneel 10 uur per dag aan hebt dan verbruikt ie 3 tot 9 kWh, wat bij een elektriciteitsprijs van 40 cent/kWh neerkomt op €1,20 tot €3,60 per dag. Een infraroodpaneel kan financieel gunstig zijn, als je er voor zorgt dat je er maar één plek (of twee) in huis mee verwarmt. Het gemiddelde comfort in huis neemt af, maar juist op de plekken waar het infraroodpaneel hangt kan het comfort zelfs toenemen. De warmte van een infraroodpaneel voelt wel wat anders aan dan je misschien gewend bent. Je zou de aardgasketel nog kunnen blijven gebruiken maar deze dan laag zetten, zodat deze niet veel aardgas verbruikt. En dan een infraroodpaneel als bijverwarming gebruiken om de zithoek extra behaaglijk te maken. Een infraroodpaneel geeft trouwens vrij snel warmte af: het opwarmen duurt zo’n 10 minuten. Je kunt een warmtepaneel ook in de badkamer gebruiken: in plaats van deze de hele dag op temperatuur te houden gebruik je het warmtepaneel alleen op de momenten dat je er bent. Zo bespaar je energie en kosten. Het gebruik van infraroodpanelen vraagt om bewuster stookgedrag en daar kunnen we je zeker meer over vertellen.

Nog iets om aan te denken: als je helemaal op elektrische verwarming wil overgaan dan heb je voor het sanitair warm water (zie focuspunt 3 hieronder) en het koken ook elektriciteit nodig. Als je eenmaal helemaal geen aardgas meer gebruikt dan kun je je aardgasaansluiting opzeggen, dat scheelt een paar tientjes per maand aan vastrecht.

Focuspunt 3: warm water op elektriciteit

Gemiddeld over een jaar vraagt ruimteverwarming veel meer energie dan sanitair warm water (voor douche, bad, wastafel en keuken). Het besparen op het gebruik van warm water is bovendien heel eenvoudig: kort douchen met een waterbesparende douchekop en geen onnodig of onbewust gebruik van warm water elders in huis.

Moderne cv-ketels op aardgas (combiketels) verzorgen in de meeste woningen het warm water. Op volgorde van minder naar meer zuinig met elektriciteit: elektrische boiler, doorstroomverwarmer en warmtepompboiler. Deze kunnen allemaal gecombineerd worden met een zonneboiler om het elektriciteitsverbruik verder te reduceren. 

Samengevat: er zijn verschillende varianten van efficiënte verwarming. Wat, naast energiebesparing in het algemeen, onmiddellijk loont is om je huidige cv-installatie beter in te regelen. Alle jaren dat je dat niet gedaan hebt was je een dief van je eigen portemonnee! Wil je overstappen naar iets anders dan wordt het al snel complex. De informatie bij MilieuCentraal is heel uitgebreid en geeft je een neutraal beeld, dat is dus een goed startpunt om te beginnen: www.milieucentraal.nl.  

De foto bovenaan van deze pagina is overgenomen van www.milieucentraal.nl.